लन्डन, कार्तिक १३ - प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईले दलहरू शान्ति प्रक्रियाको धेरै निकट पुगेको उल्लेख गर्दै लडाकुको संख्या र पुनःस्थापन प्याकेजमा सहमति हुन बाँकी रहेको बताएका छन् । उनले पाँच वर्षयता भएका वार्तामा यति नजिक कहिल्यै नपुगेकोसमेत दाबी गरे ।
'शान्ति प्रक्रियामा विगत पाँच वर्षदेखि प्रयत्न गरिरहेका छौं । सहमति निकट पुगेको अवस्था अहिले हो । भलै केही बुँदामा टुंग्याउन बाँकी छ । तर धेरै निकट हामी पुगिसकेका छौं,' उनले कान्तिपुरसँग शनिबार भने, 'केही समयमा छलफलपछि निष्कर्षमा पुर्याउने प्रबल सम्भावना छ ।'
माओवादीले सरकारको नेतृत्व गर्दा लडाकु समायोजन गर्न सजिलो हुने उनको भनाइ थियो । 'हाम्रो नेतृत्वमा सरकार भएका बेला सेना समायोजन सहज हुने भएकाले म प्रधानमन्त्री भएको हुँ,' उनले भने, 'शान्ति प्रक्रियामा सहमति हुनेबित्तिकै आलोपालो प्रणालीमा पनि जान सकिन्छ ।' उनले शान्ति प्रक्रियासँग सत्ता साझेदारीका विषय गाँसिएको हुनाले त्यसबारे छलफल हुनु स्वाभाविक भएको जनाए ।
उनले शान्ति र संविधान निर्माणमा सहमति भए एउटै पार्टीलाई मात्र स्वामित्व नजाने भन्दै सबै दलको उत्तिकै भूमिका हुने जनाए ।
'कसको पालामा सहमति भयो भन्ने मुख्य कुरा होइन,' उनले भने, 'मुख्य कुरा शान्ति र संविधानलाई निष्कर्षमा पुर्याउने हो ।'
१२ बुँदे समझदारी भएदेखि सहभागी नेताहरू शान्ति प्रक्रिया सहमति जुटाउन गम्भीर भएकाले छिट्टै निष्कर्ष निस्कनेमा प्रधानमन्त्री भट्टराई ढुक्क देखिए । 'शान्ति प्रक्रियाबारे उहाँहरूको अभिव्यक्तिले नै सहमतिको पर्याप्त संकेत गर्छ,' उनले थपे ।
शान्ति प्रक्रियालाई टुंग्याउने सम्बन्धमा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र प्रधानमन्त्री भट्टराईबीच शनिबार अपराह्न कुराकानी भएको थियो । त्यसअघि प्रधानमन्त्रीले उपाध्यक्ष मोहन वैद्यलाई उनकै निवास गई भेटेका थिए । 'पार्टीमा जुन बहस, छलफल छ, त्यसलाई कसरी व्यवस्थित गरेर जाने र शान्ति-संविधानका विषयमा कसरी सहमति निर्माण गर्ने भन्ने विषयमा उहाँ (वैद्य) सँग कुराकानी भयो,' भट्टराईले भने, 'हामीबीच सैद्धान्तिक र राजनीतिक असहमति छन्, जीवन्त पार्टीमा त्यो हुनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्ने व्यक्ति म पनि हुँ । असहमतिबीच सहमति कायम गरी कसरी जाने भन्नेबारे सकारात्मक कुरा भयो ।'
वैद्यले प्रधानमन्त्रीका रूपमा नभई पार्टी उपाध्यक्षका हैसियतमा भट्टराईसँग पार्टी विवाद समाधान गर्ने विषयमा कुराकानी भएको बताए । 'माओवादी उपाध्यक्षको हैसियतमा मैले कुराकानी गरेको हो,' वैद्यले कान्तिपुरसँग भने, 'अन्तरसंघर्ष समाधान गर्ने गृहकार्य गर्ने निर्णयअनुसार छलफल भयो । कुराकानी राम्रो भयो ।' यसअघि माओवादी स्थायी समितिले मधेसी मोर्चासँग भएको चारबुँदे सहमति, बिप्पा सम्झौतालगायत विषयमा चर्किएको विवाद मिलाउन नेताहरूबीच अन्तक्रिर्या गर्ने निर्णय गरेको थियो ।
एक अर्को प्रसंगमा भट्टराईले आफ्नो भारत भ्रमण आपसी आशंका मेटाउन फलदायी भएको बताए । 'माओवादी र भारतसँग एकअर्काप्रति आशंका थियो । त्यसलाई निवारण गर्न भ्रमण फलदायी रह्यो,' उनले भने ।
प्रधानमन्त्रीले भारतसँग भएको बिप्पा सम्झौताबारे भ्रम निवारण हुँदै गएको समेत जनाए । 'बिप्पा सम्झौताप्रति साथीहरूलाई थोरै आशंका थियो । हामीले तथ्य बताइसकेपछि आशंका धेरै निवारण भएका छन्,' उनले दाबी गरे, 'संसारका एक सय ९० भन्दा बढी देशले यस्तो सम्झौता दुई हजारभन्दा बढी गरेका छन् । चीनले एक सय ३३ देशसँग बिप्पा सम्झौता गरेको छ । नबुझ्दा भ्रम थियो, बुझ्दै गएपछि भ्रम निवारण हुँदै गएको छ ।'
उनले विगतका सरकारको पालादेखि सुरु भएको बिप्पा सम्झौता प्रक्रिया आफ्नो पालामा पूरा भएर हस्ताक्षर हुनु संयोगमात्र भएको जनाए । वैद्य पक्षले विरोध गरेकाले माओवादीको कात्तिक १७ गते बस्ने केन्द्रीय समिति बैठकमा यसबारे निर्णय हुने जनाइएको छ ।
'शान्ति प्रक्रियामा विगत पाँच वर्षदेखि प्रयत्न गरिरहेका छौं । सहमति निकट पुगेको अवस्था अहिले हो । भलै केही बुँदामा टुंग्याउन बाँकी छ । तर धेरै निकट हामी पुगिसकेका छौं,' उनले कान्तिपुरसँग शनिबार भने, 'केही समयमा छलफलपछि निष्कर्षमा पुर्याउने प्रबल सम्भावना छ ।'
माओवादीले सरकारको नेतृत्व गर्दा लडाकु समायोजन गर्न सजिलो हुने उनको भनाइ थियो । 'हाम्रो नेतृत्वमा सरकार भएका बेला सेना समायोजन सहज हुने भएकाले म प्रधानमन्त्री भएको हुँ,' उनले भने, 'शान्ति प्रक्रियामा सहमति हुनेबित्तिकै आलोपालो प्रणालीमा पनि जान सकिन्छ ।' उनले शान्ति प्रक्रियासँग सत्ता साझेदारीका विषय गाँसिएको हुनाले त्यसबारे छलफल हुनु स्वाभाविक भएको जनाए ।
उनले शान्ति र संविधान निर्माणमा सहमति भए एउटै पार्टीलाई मात्र स्वामित्व नजाने भन्दै सबै दलको उत्तिकै भूमिका हुने जनाए ।
'कसको पालामा सहमति भयो भन्ने मुख्य कुरा होइन,' उनले भने, 'मुख्य कुरा शान्ति र संविधानलाई निष्कर्षमा पुर्याउने हो ।'
१२ बुँदे समझदारी भएदेखि सहभागी नेताहरू शान्ति प्रक्रिया सहमति जुटाउन गम्भीर भएकाले छिट्टै निष्कर्ष निस्कनेमा प्रधानमन्त्री भट्टराई ढुक्क देखिए । 'शान्ति प्रक्रियाबारे उहाँहरूको अभिव्यक्तिले नै सहमतिको पर्याप्त संकेत गर्छ,' उनले थपे ।
शान्ति प्रक्रियालाई टुंग्याउने सम्बन्धमा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र प्रधानमन्त्री भट्टराईबीच शनिबार अपराह्न कुराकानी भएको थियो । त्यसअघि प्रधानमन्त्रीले उपाध्यक्ष मोहन वैद्यलाई उनकै निवास गई भेटेका थिए । 'पार्टीमा जुन बहस, छलफल छ, त्यसलाई कसरी व्यवस्थित गरेर जाने र शान्ति-संविधानका विषयमा कसरी सहमति निर्माण गर्ने भन्ने विषयमा उहाँ (वैद्य) सँग कुराकानी भयो,' भट्टराईले भने, 'हामीबीच सैद्धान्तिक र राजनीतिक असहमति छन्, जीवन्त पार्टीमा त्यो हुनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्ने व्यक्ति म पनि हुँ । असहमतिबीच सहमति कायम गरी कसरी जाने भन्नेबारे सकारात्मक कुरा भयो ।'
वैद्यले प्रधानमन्त्रीका रूपमा नभई पार्टी उपाध्यक्षका हैसियतमा भट्टराईसँग पार्टी विवाद समाधान गर्ने विषयमा कुराकानी भएको बताए । 'माओवादी उपाध्यक्षको हैसियतमा मैले कुराकानी गरेको हो,' वैद्यले कान्तिपुरसँग भने, 'अन्तरसंघर्ष समाधान गर्ने गृहकार्य गर्ने निर्णयअनुसार छलफल भयो । कुराकानी राम्रो भयो ।' यसअघि माओवादी स्थायी समितिले मधेसी मोर्चासँग भएको चारबुँदे सहमति, बिप्पा सम्झौतालगायत विषयमा चर्किएको विवाद मिलाउन नेताहरूबीच अन्तक्रिर्या गर्ने निर्णय गरेको थियो ।
एक अर्को प्रसंगमा भट्टराईले आफ्नो भारत भ्रमण आपसी आशंका मेटाउन फलदायी भएको बताए । 'माओवादी र भारतसँग एकअर्काप्रति आशंका थियो । त्यसलाई निवारण गर्न भ्रमण फलदायी रह्यो,' उनले भने ।
प्रधानमन्त्रीले भारतसँग भएको बिप्पा सम्झौताबारे भ्रम निवारण हुँदै गएको समेत जनाए । 'बिप्पा सम्झौताप्रति साथीहरूलाई थोरै आशंका थियो । हामीले तथ्य बताइसकेपछि आशंका धेरै निवारण भएका छन्,' उनले दाबी गरे, 'संसारका एक सय ९० भन्दा बढी देशले यस्तो सम्झौता दुई हजारभन्दा बढी गरेका छन् । चीनले एक सय ३३ देशसँग बिप्पा सम्झौता गरेको छ । नबुझ्दा भ्रम थियो, बुझ्दै गएपछि भ्रम निवारण हुँदै गएको छ ।'
उनले विगतका सरकारको पालादेखि सुरु भएको बिप्पा सम्झौता प्रक्रिया आफ्नो पालामा पूरा भएर हस्ताक्षर हुनु संयोगमात्र भएको जनाए । वैद्य पक्षले विरोध गरेकाले माओवादीको कात्तिक १७ गते बस्ने केन्द्रीय समिति बैठकमा यसबारे निर्णय हुने जनाइएको छ ।
कोई टिप्पणी नहीं:
एक टिप्पणी भेजें